Divriği Ovacık Köyü
DİVRİĞİ OVACIK KÖYÜ
Ovacık köyü, Sivas ili Divriği ilçesi Sincan nahiyesine bağlı bulunmaktadır. 1571 yılında Horasan'dan (şimdi ki İran'ın doğu ve kuzeydoğusunda yer alan ve Farsça kelime anlamı Güneşin Yükseldiği Yer) göç edenlerce kurulduğu bilinmektedir. İlk olarak eski köy adı verilen yerleşim yerine kurulan köy, daha sonra günün şartlarına ve ihtiyaçlarına uygun olarak şimdiki yerleşim yerine taşınmıştır. O dönemde köyün ileri gelen aile büyükleri köyün yerleşim alanını Divriği eşrafından Köse Paşa'dan satın almışlar. Köyümüz; çeşitli adları ile anılan tepeciklerin arasında yer alan küçük bir ovadan oluşmaktadır.
Divriği ilçesinin, Zara ilçesi ile sınır köyü olup, Divriği ilçesine 38 km. Sincan nahiyesine 7 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Güneydoğusunda Karakale köyü, güneyinde Diktaş köyü, batısında Susuzlar köyüne bağlı İlice ve Tıroğlar mezraları, doğusunda Erikli köyü ve Kozlu mezrası, kuzeyinde ise Zara ilçesine bağlı yerleşim alanları bulunmaktadır. Ulaşım karayolu ile yapılmakta olup Diktaş köyü içinden Sincan nahiyesine bağlanan asfalt yol ile sağlanmaktadır. Ayrıca Karakale köyünden geçen alternatif stabilize bir yol ile de ana yola ulaşılmaktadır.
İlk dönemlerde coğrafi yapının elverdiği alanlarda tarım yapılmış ve bunun yanında hayvancılık geçim kaynaklarının başında yer almıştır. Bu nedenle köy dışında hayvancılığa elverişli olan alanlara tek tek veya birkaç aile birleşerek yayla yerleri kurmuşlar ve bu alanlarda keçi başta olmak üzere çeşitli hayvancılık yapılmışlardır. Köylü işlediği tarım ve hayvancılık ürünleri yanında ormandan elde ettiği odun ve odun kömürünü ilçeye götürüp satarak ek gelir elde etmiştir. Daha sonra Divriği maden işletmelerinin 1938 yılında açılması ile köyümüz halkının kaderi değişmeye başlamıştır. İlk başta yeterli tarım alanı ile hayvanı olmayan ailelerin ilgi duyduğu çalışma alanına giderek ilgi artmış ve köyümüz halkının büyük çoğunluğu burada çalışarak emekli olma hakkını elde etmiştir. Bu arada İstanbul ağırlıklı olmak üzere göç başlamış daha çok ticaret ve memuriyet alanlarında yoğunlaşarak kent yaşamını başlatmışlardır. Bu nedenle tarım ile hayvancılık giderek azalmış ve daha sonraki yıllarda yaşanan yoğun göç ile tamamen yok olma noktasına gelmiştir.
İçme suyu ve sulama suyu kendi arazisinden doğan su kaynakları ile sağlanmakta olup 1965 yılında köy imece usulü ve YSE’nin katkıları ile köyümüzün çeşitli yerlerine içme suyu sağlayan çeşmeler yapılmış ve daha sonraki yıllarda evlere şebeke sistemi ile içme ve kullanma suyu verilmiştir. 2005 yılında kanalizasyon şebekesi yapılmıştır.
Köyün yerleşik nüfusu sürekli olarak azalmakta olup 2014 yerel seçimlerinde 112 seçmen oy kullanmıştır. Hane bazında 150’ye kadar çıkan hane sayısı yıllar içinde azalmış ve 100 haneye kadar düşmüştür. Daha çok emeklilerin ve yaşlıların oluşturduğu yazlıkçı hanelerin yanı sıra 30 civarında yerleşik olarak yaşan hane bulunmaktadır. Ayrıca toplam olarak 650 haneyi geçmiş Ovacıklı topluluğu bulunmaktadır.
*****
Köyümüzün eğitim seviyesi ülke geneline oranla üst seviyede olup Cumhuriyet döneminin kent ve kasabalardan sonra köylere yaptığı modern eğitim anlamında ilk köy okullarından biri 1935 yılında köyümüzde açılmıştır.
Köylü tarafından imece usulü ile inşa edilen ve 3. Sınıfta diplama verilen bu okulda kız erkek ayırımı yapılmaksızın okul çağı gelen çocuklar okula gönderilmiştir. 1950 yılında köylülerin yine imece usulü ve devletin kiremit ile katkıda bulunarak yaptığı 5 derslikli 5 yıllık diplama veren yeni okul binası yapılmıştır. 1960 yılında projesi devlet tarafından çizilen betonarme okul binası ve öğretmen lojmanları yapılmış olup diğer okul ile birlikte eğitim vermiştir. Süreç içerisinde eski okul binası eğitim hizmeti dışına alınarak sosyal amaçlı olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Okuldan mezun olanların önemli bir kısmı kısa sürede kent yaşamına geçmiş ve diplomaları sayesinde bankalarda, sanayi odalarında, okullarda ve çeşitli alanlarda öncelikli olarak kendilerine iş bulabilmişlerdir.
Okumaya verilen önem sonucunda köyümüzden o dönemde çok sayıda öğretmen yetişmiş ve daha sonraki yıllarda çeşitli meslek alanlarında olmak üzere yüksekokul mezunu insanlar yetişti. 1980’li yılların başından itibaren öğrenci sayısı giderek azaldı ve1990’ların başında okul kapanarak kalan çok az sayıdaki öğrenci ise Divriği'de yatılı okula gönderildi.
******
Anadolu insanının, köylerde yaşam şartlarının ağırlaşması sonucunda kentlere göç edip yaşam mücadelelerini buralarda sürdürmeye başlamalarıyla kent yaşamları da başlamıştır. Köyümüz insanı da göç kervanına katılarak İstanbul başta olmak üzere diğer kentlerde ve ülkeler de yaşam mücadelesine girişmiştir. Kent yaşamının getirdiği zorluklar sonucunda, toplumumuzda var olan dayanışma ve örgütlü toplum olma bilinci doğrultusunda 1964 yılında İstanbul da yaşayan köylülerimiz bir araya gelerek Ovacık Köyü Yardımlaşma Derneği'ni kurmuşlar. İşte bu hareket o dönemde insanlarda itici güç olmuş ve birlikteliğin vermiş olduğu güç ile birçok başarılı çalışma büyük özveri ve gayretin eseri olarak ortaya çıkmıştır.
İlk yıllarını kentte yaşayan köylülerimizin dernek çatısı altında örgütlenmesini sağlama çabalarıyla geçiren derneğimiz bu örgütlenme sürecini tamamladıktan sonra geleneksel kültürümüzü gelecek kuşaklara aktarma sorumluluğu bilinci ile çağdaş yaşam değerlerini hedef alıp sosyal etkinlikler düzenleyerek köylülerimizin bir biri ile kaynaşmasına öncülük etmekte, dayanışma ve birliktelik ruhunu geliştirerek sistemli bir biçimde uygulanan asimilasyona karşı mücadele vermektedir. Köylülerimizin katkıları ile oluşturulan eğitim bursu havuzundan her yıl ihtiyaç sahibi yüksek öğrenim gören öğrencilerimize burs vermektedir.
Kuruluş amacına uygun olarak köyümüzle ilişkilerini geliştirmiş, üyelerinin ve köylülerimizin katkıları ile köyümüzün haberleşme, içme suyu, köprü, yol bakımı, sokak aydınlatması, ağaçlandırma ve köyümüzün ortak malı olan okul binalarının onarım çalışmalarını yapmış ve yapmaktadır.
Her sivil toplum örgütü gibi derneğimizin faaliyetleri de 12 eylül 1980'de iktidara el koyan askeri yönetim tarafından durdurulmuştur. Ancak bu durağan süre derneğimiz açısından kısa sürede aşılmış ve derneğimiz örgütlü toplumumuz ve onun idealist yöneticileri tarafından yeniden faaliyet alanına döndürülmüştür.
Daha önce çeşitli mekanlarda kiracı ve mülk sahibi olarak hizmet veren derneğimiz 1990’lı yılların başından bu yana Esenler ilçesinde bulunan merkezinde faaliyetlerine devam etmektedir. Gelişen teknoloji ve iletişim kanallarını kullanarak 2003 yılında başlayan web sitesi, cep telefonlarına toplu kısa SMS ve çeşitli sosyal medya araçlarını ile iletişim sağlamaktadır. Ayrıca derneğimiz 1971 yılında Sivas ilinin ilk köy derneği yayın organı olan ve 32 sayfadan oluşan Ovacık Köyü Bültenini yayınlanmıştır. (bknz. Ovacikkyd.org)
*****
Ovacık köyü Yardımlaşma Derneğinin bir projesi olan Ovacık Köyü Etnografya müzesi 2012 yılında kullanılmayan köy okulunun dönüştürülmesi sonucu ve köylülerimiz tarafından sağlanan araç gereçlerden oluşmuştur. İki bölümden oluşan Etnografya müzesinde yöre halkının yaşamlarında kullandıkları alet ve edevatların yanı sıra fotoğraf arşivi sergilenmekte. Geçen sürede ziyaretçi kabul edilmesine karşın var olan bir kısım eksikleri giderilerek 2013 Mayıs ayında resmi açılışı yapıldı.
*****
1970 yılında dönemin Divriği kaymakamı Ömer İhsan Paköz'ün öncülüğünde Divriği’nin 11 köyünde kooperatifler üreticilerin örgütlü bir şekilde ürünlerini pazarlamalarına dönük olarak hayata geçirilmiştir. SS Ovacık köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatifi de o dönemde köylülerimizin bir kısmının öncülüğünde kurulmuş, bölgenin taleplerine dönük olarak şekil değişikliğine uğrayarak halkın temel gıda, tekel, manifatura, kırtasiye ve nalburiye gibi pek çok ihtiyaçlarını karşılayan bir yapıya bürünmüştür. 1973 yılında alınan traktör ve diğer tarım aletleri ile makineleşen tarım alanında köylülerimize hizmet vermeye başlamıştır.
Sivas ili içerisinde çeşitli zamanlarda kurulan ve aralıksız olarak faaliyet gösteren ender kuruluşlar içerisinde yerini alan ve kendi alnında tek olan Kooperatifimize 13 Mayıs 2010 tarihinde Sivas Sanayi ve Ticaret Odası tarafından organize edilen bir toplantıda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kuruluşunun 40. yılı anısına plaket verilmiştir.
Aradan geçen yıllar sonucunda Divriği'de kurulan 11 kooperatiften sadece Ovacık Köyü Kooperatifi şu anda bulunan 56 üyesi ile kurumsal olarak faaliyetini sürdürmektedir.
Hazırlayan : Birkan Özcan